‘Impact van buitenlanders in ontvolkte gebieden is cruciaal’
Migranten moeten Spaanse dorpen in leven houden
IPS
23 oktober 2020
Toen het leven in Venezuela onmogelijk werd, besloten Catherine Negrin en haar gezin om met hun hele hebben en houden duizenden kilometers te verhuizen en neer te strijken in het noordwesten van Spanje. De regio doet er alles aan om nieuwe inwoners aan te trekken.
Turruncún, een verlaten dorp in het Prejanogebergte, in het noorden van Spanje.
Miguel Ángel García / PxHere (CC0)
Ondanks goedbetaalde banen in het leger en het onderwijs was het door de tekorten en prijsstijgingen een uitdaging om aan alledaagse goederen als voedsel en geneesmiddelen te geraken in de Venezolaanse hoofdstad Caracas, zegt Negrin. In februari verhuisde het gezin daarom naar Galicië. Ze hadden er al familie en het leven is er betaalbaar.
‘Door onze economische situatie en onze drie kinderen konden we niet wonen in de stad’, zegt ze. Het gezin kreeg hulp van de Spaanse Confederatie van Centra voor Plattelandsontwikkeling (Coceder), een van de initiatieven die het leeglopende Spaanse platteland probeert te herbevolken door geïnteresseerden in binnen- en buitenland aan te trekken.
‘De impact van buitenlanders in de ontvolkte gebieden is cruciaal’
Amper 20 procent van de Spaanse bevolking leeft op het platteland, terwijl dat goed is voor 85 procent van het Spaanse territorium, blijkt uit cijfers van de European Association for Information on Local Development.
Volgens experts op het gebied van plattelandsontwikkeling kan de komst van migranten de verwaarloosde gebieden doen herleven door scholen, bedrijven en basisdiensten in leven te houden en eigen bedrijfjes op te richten.
‘De impact van buitenlanders in die ontvolkte gebieden is cruciaal’, zegt Maria Coto Sauras, expert bij Red2Red, een concultancybedrijf in Madrid. ‘Het doorbreekt de vicieuze cirkel van ontvolking, en daarmee een dalende economische activiteit en verdwijnende dienstverlening die de gebieden minder aantrekkelijk maken.’
Terug naar het dorp
In de spookdorpen die achterbleven kan soms een heel gehucht met verschillende huizen worden gekocht voor minder dan 100.000 euro.
De ontvolking van het platteland in Spanje begon in de jaren zestig en zeventig, toen mechanisatie veel landarbeiders werkloos maakte en mensen massaal naar de steden verhuisden op zoek naar werk.
In de spookdorpen die achterbleven kan soms een heel gehucht met verschillende huizen worden gekocht voor minder dan 100.000 euro.
In 2018 lanceerde Coceder daarom het online platform Volver Al Pueblo (Terug naar het Dorp). Wie overweegt om naar het Spaanse platteland te verhuizen, vindt er onder meer vacatures, woningen of bedrijfjes ter overname.
Het platform brengt potentiële nieuwe bewoners in contact met ontwikkelingscentra in acht Spaanse provincies. Daar kunnen ze meer advies en hulp krijgen als ze besluiten door te zetten met de verhuis.
Meerdere initiatieven
Er zijn verschillende projecten die meer mensen naar het ontvolkte platteland proberen te krijgen. Pueblos Vivos (Levende Dorpen) biedt gratis informatie en begeleiding aan iedereen die overweegt naar het platteland te verhuizen. Het initiatief Nuevos Senderos (Nieuwe Paden), gerund door de non-profitorganisatie Cepaim Foundation, helpt Afrikaanse immigranten er een nieuwe baan te vinden als herder of klusjesman.
Een programma dat eerder dit jaar werd gelanceerd door de Vereniging Dorpen met een Toekomst, een niet-gouvernementele organisatie, helpt voornamelijk Latijns-Amerikaanse migranten om zich te hervestigen in de landelijke gebieden van Spanje.
Volver Al Pueblo, dat de afgelopen twee jaar door zo’n vierduizend mensen is benaderd en 54 mensen hielp met hervestiging, is inmiddels van plan uit te breiden, zegt Sara Garcia Sanz, een woordvoerster van Coceder.
Het doel is om het bestaande netwerk van verenigingen waarmee het werkt, te laten groeien, met name om het aantal vacatures op de site te vergroten.
‘Ons succes kan worden afgemeten aan het aantal mensen dat we hebben geholpen de stap te zetten, om te zien hoe ze hun kwaliteit van leven hebben verbeterd … dichter bij de natuur, minder gestrest en met beheersbare kosten voor levensonderhoud.’
Het initiatief zal ook onderdeel worden van een groter programma, bekend als Poises, dat wordt gesubsidieerd door het Sociaal Fonds van de Europese Unie, dat economische en sociale inclusie bevordert.
Niet enkel Spanje
Spanje is niet het enige land in Europa dat worstelt met de ontvolking van het platteland. Ook landen als Zweden, Oostenrijk, Finland, Nederland en Duitsland hebben gastprogramma’s die erop gericht zijn migranten op het platteland te lokken.
In het Zweedse dorpje Rostanga werkten de lokale bevolking en asielzoekers als vrijwilligers samen om huizen te renoveren.
In Zweden is er het project Rostanga Tillsammans (Rostanga Samen), in 2007 gestart door een groep ouders toen zij zich realiseerden dat een lokale school in het kleine dorpje Rostanga met sluiting werd bedreigd wegens te weinig omwonenden.
De ouders richtten een beursonafhankelijke aandeelhoudersmaatschappij op die geld inzamelt om te investeren in leegstaande panden in het dorp, legt voorzitter Nils Phillips uit.
Toen in 2015 driehonderd vluchtelingen in het asielcentrum van Rostanga werden geplaatst, ontwikkelde de non-profitorganisatie een initiatief waarbinnen de lokale bevolking en asielzoekers als vrijwilligers samenwerken om de huizen te renoveren.
Vluchtelingen die een permanente verblijfsvergunning kregen en ervoor kozen om in het dorp te blijven, huren nu de appartementen die ze mee hielpen renoveren, zegt Phillips.
‘Dit is geen integratieproject, en dat is ook de reden waarom het succesvol is’, zegt hij. ‘We werken in vastgoedontwikkeling en maken dingen mogelijk. Het gaat er niet om waar je vandaan komt, maar dat je je vaardigheden gebruikt en betrokken raakt. Velen kregen werkaanbiedingen omdat ze ineens betrokken waren bij een netwerk van ambachtslieden.’
Mentale sprong
Maar een thuisland in de problemen achterlaten en hervestigen in een afgelegen deel van een vreemd land - vooral zonder werk - kan zijn tol eisen van de geestelijke gezondheid van een vluchteling, zeggen beleidsdeskundigen.
‘Ze kunnen te maken krijgen met de posttraumatische stress, dus er moeten ook geestelijke gezondheidsdiensten voor hen beschikbaar worden gesteld’, zegt Klara Foti, onderzoeksmanager bij de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden.
Voor Negrin was het niet altijd gemakkelijk om te wennen aan de nieuwe manier van leven in het buitenland. Ze had moeite om een baan te vinden en is begonnen met een herscholing in de sociale zorg.
Maar haar man vond meteen een baan in de lokale metaalindustrie en haar kinderen zijn al aan het settelen, zegt ze. ‘Er is hier nog een kind uit Honduras, met dezelfde Latijnse wortels. Ze kunnen het goed met elkaar vinden. Onze kinderen hebben zich heel goed aangepast aan het leven op het platteland - sneller dan wij.’